Zorg Zoals de Westfries het Wil (ZZWW) besteedde al eerder ruime aandacht aan de toenemende druk in de huisartsenzorg. In mei 2023 spraken huisartsen, zorgverzekeraars en burgers erover tijdens de bijeenkomst ‘Heeft Westfriesland straks nog wel een huisarts’ in Bovenkarspel. Dat de rol van de huisarts verandert en er meer zelfredzaamheid wordt gevraagd van de patiënt is duidelijk. De hamvraag luidt: hoe dan? We vroegen het Femke Stevens-Van Langen, huisarts en praktijkhouder in Nibbixwoud.

Ondanks alle negatieve en verontrustende geluiden vanuit de media is Femke (42) positief gestemd. “Er zijn veel oplossingen die nu al bewijzen dat het niet alleen anders moet, maar ook anders kan.”

De vergrijzing en de terugloop van het aantal huisartsen, vraagt een andere werkwijze van de huidige eerstelijnszorg. Temeer nu ook controles die voorheen bij het ziekenhuis gedaan werden, bij de huisartsenpraktijk zijn ondergebracht. Denk bijvoorbeeld aan diabetescontroles, bloeddrukcontroles en COPD.

Hoe gaan huisartsen om met deze toenemende druk?

“Het vraagt om duidelijke keuzes en heldere communicatie naar de patiënten. In de afgelopen 10 jaar is er veel veranderd. Waar je in een praktijk voorheen twee huisartsen en hooguit twee assistentes had, werken we hier met een team van tien waaronder ook praktijkondersteuners, een praktijkmanager en administratief personeel. Steeds meer huisartsen zijn waarnemend en werken parttime. Dan heb je dus meer huisartsen nodig. De waarnemers willen wel praktijkhouder worden, maar stellen dat uit omdat ze dan ook manager moeten worden. Daar ontkom je niet meer aan.”

Hoe zorg je als praktijk dan voor voldoende huisartsen en ondersteuners?

“Steeds meer praktijken lossen dat op door zelf mensen op te leiden. Huisartsenorganisatie West-Friesland helpt ons om geschikte kandidaten te vinden. Dat zijn jongeren, maar ook herintreders. Tijdens een Open Praktijken Dag kunnen geïnteresseerden kennismaken en vragen stellen. Huisartsen in opleiding en assistentes die zich specialiseren lopen stage bij ons. Dat maakt dat ze daarna vaak ook als waarnemend huisarts of praktijkondersteuner aan onze praktijk verbonden blijven. We kunnen de taken en ja, ook patiënten, dan verdelen. Dat geeft meer armslag en stabiliteit voor het team en zo waarborgen we continuïteit voor de patiënt.”

Hoe blijf je betrokken bij de patiënt als taken zo verdeeld zijn?

“Assistentes kijken bij welke huisarts van onze maatschap de patiënt hoort en bij wie deze voor het laatst op consult is geweest want dat kan ook een waarnemer zijn. Dan is duidelijk wie verantwoordelijk is en wie een klacht heeft behandeld. We zorgen ervoor dat een patiënt steeds dezelfde dokter ziet voor dezelfde klacht, maar de vaste huisarts die de patiënt goed kent, kijkt op de achtergrond wel mee.

Daarnaast is de tijd van een consult sinds vorig jaar van 10 naar 15 minuten gegaan. Dat draagt ook bij aan de band met de patiënt. In tien minuten krijg je de klachten wel helder maar in die vijf extra minuten kun je de diepte in. Daarin ligt een grote waarde. Je kunt pro-actief zijn en preventief helpen. Het scheelt ook verwijzingen; als je de patiënt beter begrijpt kun je zelf beter handelen.”

Preventief behandelen lijkt utopisch, dan heb je toch geen huisarts meer nodig?

“In veel gevallen hebben mensen de huisarts ook niet nodig. Dat is juist waar we heen willen; meer pro-actief in plaats van reactief handelen. Mensen zelfredzaam maken en helpen aan een gezonde leefstijl. Die zelfredzaamheid lijkt minder te worden. Mensen vragen elkaar niet meer om hulp maar wenden zich snel tot de specialist. Hoe dat kan? Er is meer autonomie, mensen willen controle houden, snelle antwoorden en direct resultaat. Terwijl ze veel meer zelf kunnen doen. Aan hun huidige klachten én om erger te voorkomen.”

Opvoeden dus, maar hoe krijg je die boodschap over de bühne?

“Daarin hebben onze assistentes een grote rol.  Zij maken de patiënten aan de telefoon al duidelijk waar wij wel en niet voor zijn. Door gerichte vragen te stellen kunnen we mensen meteen doorverwijzen naar bijvoorbeeld een fysiotherapeut. Daar hebben ze ons niet voor nodig. Ook leren we ze waar ze informatie kunnen vinden. Maar veel mooier is het als mensen dat al weten voordat ze ons benaderen. Vaak hebben ze helemaal geen huisarts nodig. We zijn hard bezig tools te ontwikkelen om hen daarbij te helpen.”

Welke oplossingen en hulpmiddelen zijn er momenteel beschikbaar?

“Check thuis eerst thuisarts.nl of moetiknaardedokter.nl. Veel kleine klachten zijn daarmee al te ondervangen. Via de app Uw Zorg Online kunnen mensen hun eigen dossier inzien, herhaalrecepten aanvragen, mailtjes naar de huisarts sturen en zelf afspraken inplannen. Dat scheelt telefoontjes bij de balie. Waar mensen bij ons alleen ’s ochtends terecht kunnen, kun je zo’n app dag en nacht raadplegen. Is onze expertise toch gewenst dan is ook een online consult mogelijk. Dat doen wij steeds vaker vanaf een thuiswerkplek waardoor er in de praktijk weer ruimte is voor collega’s.”

Op welke manier kunnen mensen hun gezondheid preventief verbeteren?

“Het project Mijn Positieve Gezondheid is een mooie manier om meer holistisch te kijken naar verschillende facetten in het leven van een patiënt. Je bent tenslotte meer dan alleen de klacht of de ziekte, soms spelen sociale of financiële problemen ook een rol. Als iemand vaak met vage klachten of zorgen bij ons komt, krijgen we via een vragenlijst inzicht in de leefstijl en wat er veranderd kan worden. En het mooiste is: de patiënt ontdekt het zelf. Zo bieden we maatwerk. Onze medewerkers zijn allemaal opgeleid om dit systeem toe te passen. Als de patiënt hulp nodig heeft om zijn leefstijl te veranderen dan is er de gecombineerde leefstijlinterventie. Een tweejarig gratis programma waarin beweging, voeding en coaching centraal staan. Gericht op het verbeteren van de gezondheid voor de langere termijn. Als we dat goed inzetten is een huisarts veel minder vaak nodig.

Reactie Hans Schipper, voorzitter ZZWW

“Om de burgers goed op de hoogte te houden van veranderingen binnen de zorg en wat er van hen verwacht wordt, zijn burgerinitiatieven hard nodig. ZZWW zet zich ervoor in de kloof tussen overheidsinstanties, zorginstellingen en burgers te dichten zodat zelfredzaamheid groeit en de druk op de zorg stabiliseert. Een doel die gezien de huidige veranderingen geen overbodige luxe blijkt. Eerder pleitte ZZWW voor de verhoging van de tijd voor de patiënt van 10 naar 15 minuten wat in samenspraak met zorgverzekeraar VGZ en de huisartsen in Westfriesland is gelukt.  Maar er is nog veel te doen en wij kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de verbetering van communicatie richting de burgers.”

Nieuwsgierig naar Uw Positieve Gezondheid? Hieronder ziet u het ‘spinnenweb’ dat diverse levensonderdelen bevat die invloed hebben op de gezondheid. Zelf testen? Vul de vragenlijst in via de QR code of via de volgende link: www.mijnpositievegezondheid.nl

Klik hier voor het interview met huisarts René Kant: “Huisartenpraktijken staan op omvallen”

Klik hier voor het interview met jonge huisarts Madhvi Nazir: “Het beroep van huisarts transformeert”

Klik hier voor het verslag van de bijeenkomst ‘Heeft u straks nog wel een huisarts’ op 31 mei 2023